31.8.16

Terpomoj

indiĝenaj de: Andoj
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): malfrua somero-aŭtuno

Terpomoj estas membro da la solanacoj aŭ solana familio, parenca al tomatoj, melongenoj, kaj kapsikoj. La terpomujo produktos nemanĝeblan frukton simila al tomato, sed ĝia vera valoro estas subtera -- rikoltanta terpomojn estas iomete kiel eleriganta kaŝintan trezoron. Terpomoj ĝenerale rigardiĝas kiel maturaj terpomoj, ĝenerale pli grandaj kaj kun pli dika ŝelo, aŭ novaj terpomoj, kun pli maldika ŝelo ke kutime manĝiĝas.

Hispanaj eksploristoj alportis terpomojn hejme da Sudameriko en la 16a jarcento, uzanta ilin por preventi skorbuton dum vojaĝoj. Ili akceptiĝis malrapide en Eŭropo; multaj personoj rigardis ilin kun suspekto ĉar ili estis parenca a solano kaj havis la reputacion de kaŭzi lepron. En la 18a jarcento, franca agronomo nomata Parmentier kaj membro de la Reĝa Societo de Londono nomata Grafo Rumford inventis planojn por vulgarigi terpomojn, inkluzive la invento de terpoma kaĉo kaj kaĉo de terpomoj, hordeo, pizoj, kaj vinagro, ambaŭ celitaj por maski la legomon. Irlandaj enmigrantoj eble alportis la terpomon al usono en la frua 18a jarcento, sed ĝi ne akceptiĝis ĉi tie ĝis la jardeko 1880.

Ni rigardas terpomojn kiel ne tre sana elekto, sed plej da la problemo estas la graso en ke la terpomfingroj aŭ terpimflokoj kuiriĝas kaj la sortimento de grasoj kaj salo ke ni aldonas al ili. Simplaj bolitaj aŭ rostitaj terpomoj -- bona terpoma supo, ekzemple -- fakte estas kelke sanaj.

Terpomoj havas pli kalion ol bananoj, proteino de tre kompleta kaj facile digestiĝita speco, fibro, kaj vitaminoj B6 kaj C. Ili ankaŭ enhavas multa da antioksidantojn; ruĝaj kaj purpuraj terpomoj havas multa da antocjaninojn kaj karotenoidoj estas pli abunda en flavaj kaj ruĝaj terpomoj. Ankaŭ ili provizas vitaminon B1, feron, magnezion, kaj fosforon. Ili ankaŭ enhavas specialan varion de amelo ke ne facile digestiĝas en la malgranda intesto kaj tiel profitas la kojlon kaj apogas tiuj probiotikaj bakterioj ke profitas la digeston.

Evitu terpomojn kun ŝosoj kaj tiuj kun verdeta koloro; ili enhavas solaninon, toksa alkaloido kaŭzita por ekspono al sunradio. Konservu terpomojn en malvarma, seka, malluma loko, aparta da cepoj (ambaŭ eligas gasojn ke estas malbonoj por la alia), en papera aŭ ŝtofa sako. Lavu ilin nur kiam vi estas preta por uzi ilin. Frostigi terpomojn, kuiritaj aŭ nekuiritaj, ne rekomendiĝas.

Legu pli:
etikeda nutrada informo pri nekuiritaj terpomoj
etikeda nutrada informo pri kuiritaj terpomoj
World's Healthiest Foods
Washington State Potato Commission

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

24.8.16

Maizo

indiĝena de: Centra Ameriko
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): malfrua julio- septembro

Maizo havas multajn kolorojn kaj du fundamentajn specojn, sukermaizo kaj kampomaizo (la fonto de maizaj ĉipsoj, maizafaruno, kaj maizamelo, plie furaĝo kaj etanolo). En Usono, "maizo" kutime signifas sukermaizon, ke oni manĝas da la spiko kun butero, salo, kaj aliaj spicoj. En Eŭropo, sukermaizo estas nekomuna kaj "maizo" plej kutime significas kampomaizon. Ĉu ne estas amuza kulturaj diferencoj? Maizo estas teknike frukto, kvankam ĝi ofte kunpreniĝas kun la grenoj, estanta la frukto de poaco.

Do, ĉiu koloro da maizo havas sian mikson da fitonutraĵoj. Flava maizo havas multajn karotenoidojn, precipe luteino kaj zea-ksantino. Maizo estas bona fonto de fibro, kaj estas speco de fibro ke nutras ambaŭ la probiotikojn en viaj intesto kaj la intestaj ĉeloj. Ĝi estas ankaŭ bona fonto de mangano, vitamino B, fosforo, kaj proteino. Maizo havas relative multa sukero, sed ĝi havas malaltan al mezan gliceman indekson. Per reguligi la rapidon de digesto ĝenerale, maizo povas helpi ebenigi sangajn sukerajn releviĝojn kaj falojn. Eĉ estas esploroj ke proponas ke la lectinoj de maizo povus bremsi HIV. Krevmaizo havas malpli vitaminojn ol sukermaizo sed ĝi havas pli mineralojn, kaj ĝi estas unu da la pli popularaj entejrgrenaj manĝaĵoj en Usono.

Maizo unue kultiviĝis en Mezameriko antaŭe pli ol 8000 jaroj, kie ĝi rigardiĝis kiel sankta. En la moderna mondo, maizo estas malpli alte rigardiĝita, estanta la fonto de alta-fruktoza maiza siropo. Ĝi enhavas fajtikacido, kiu povas bremsi la absorbon de mineraloj; ĉi tiu ne estas sufiĉe grava por esti problemo en variita kaj sendeficita nutrado sed povas esti zorgo en pli limigita nutrado de grenoj kaj guŝoj.

Maizo estas infektiĝema al mikroba kontaminado kiam elmetita al varmo, do serĉu maizon ke estas konserviĝinta en la ombro. Dum modernaj varioj da maizo konvertas iliajn sukerojn al amelo pli malrapide, freŝeco daŭras esti grava konsidero. Multaj personoj parte senfoligas maizon kaj rigardas la kernojn kiam ili elekti ĝin, ĉi tiu povas damaĝi la maizon; kun kelka praktiko, vi povas anstataŭ palpi ĝin por senti se la spiko estas plena. Maizo ne estas tiel malbona kiel kelkaj legomoj por pesticidaj reziduoj, sed tiu ankoraŭ estas zorgo; aĉeti ekologian maizon estas ankaŭ la pli bona maniero de certigi ke vi evitas genmanipulitajn variojn.

Legu pli:
etikeda nutrada informo pri flava sukermaizo
etikeda nutrada informo pri blanka sukermaizo
Authority Nutrition
Eating Well

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

Freŝa Maiza Omleto kun Fumita Mocarelo

1 1/2 tasoj freŝaj maizaj kernoj (ĉirkaŭ 3 spikoj)
butero aŭ oleo por kuiri
1/4 taso (1 unco) fumita mocarelo, en ĉifonoj
1 supkulero hakita freŝa bazilio
salo kaj pipro laŭ gusto
5 grandaj albumenoj, malforte batkirlitaj
2 grandaj ovoj, malforte batkirlitaj

Fritetu maizon en bakfornimuna fritilo ŝmirita kun butero aŭ oleo ĉirkaŭ 5 minutoj. Forigu al pelvon kaj batkirlu kun 2 supkuleroj da mocarelo kaj la restantaj ingrediencoj. Remetu al ŝmiritan fritilon kaj kuiru, kovrita, sur meza varmego ĉirkaŭ 5 minutoj aŭ ĝis preskaŭ fiksa. Surŝutetu kun 2 supkuleroj da mocarelo kaj rostigu 5 minutes aŭ ĝis fiksa kaj brunigita.

Adaptita da Cooking Light, Aug. 2004.
Mezuroj estas usonaj.

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

17.8.16

Celerio

indiĝena de: la plej kutima vario venas da Eŭropo kaj la Mediteranea regiono, sed ne estas sola klara fonto de tutaj celerioj
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): aŭgusto

Celerio estas alia membro da la Apiacoj familio, parenca al karotoj, fenkolo, kaj petroselo. Ĝi estas koninta longe; la faraono Tutanĥamono estis enterigita kun tiu, kaj ĝi menciiĝis en la Iliad. Celerio estas rikoltaĵo kun longa sezono, ke bezonas malvarman veteron kaj multan akvon, kaj ĝi estas ofte vintra aŭ frua printempa rikoltaĵo, kvankam ĉi tie ĝi pli ofte it mostly aperas ĉe farmistaj bazaroj je malfrua somero aŭ frua aŭtuno. En Usono, ni plej ofte trovas la Pascala vario de celerio, ke esta hela verda, sed ankaŭ estas blanka, orkolora, kaj ruĝa varioj. Aliaj varioj kreskiĝas por iliaj radikoj (tubercelerio) aŭ folioj.

Celerio estas unu da la "Malpura Dekduo"; konvencie kreskita, ili ricevas multaj kemiaĵoj kaj havas multaj da pesticidaj reziduoj. Nun estas bona tempo por serĉi ekologiajn alternativojn. Lavu celerion kiam vi uzas ĝin por konservi ĝin pli freŝa. Frostigi celerion kaŭzos ke ĝi estos molega, sed se vi havas sakon da legomaj restaĵoj en la frostigilo por fari buljono, la folioj kaj malgrandetaj centraj tigoj estas bonega aldono al ĝi.

Celerio estas alia manĝaĵo de malmultaj kalorioj kaj multa fibro, utila por dietantoj kaj helpa en purigadaj kaj purigantaj reĝimoj. Ĝi estas bonega hidratiganto, kun multaj akvo kaj elektrolitoj, kaj akiras popularecon kiel alkaliganta manĝaĵo.

Celerio estas tradicia kuracilo por alta sangopremo, kun antioksidantaj kaj kontraŭinflamaj ecoj ke plibonigas ambaŭ sangopromen kaj kolesterolajn nivelojn. Ĝia flavonoidaj kaj polifenola antioksidantoj batalas aĝokoneksajn sanajn problemojn kaj ĝia pli ol dekduo varioj da antioksidanto helpas moderigi inflamon, do ĝi estas utila kontraŭ malsanoj kiel artrito, incitebla intesta sindromo, haŭtaj problemoj, kaj urinaj aparataj infectoj. Celerio eĉ povas helpi kuraci ulceroj. Ĝi estas bona fonto de vitaminoj B6, C, kaj K, kalio, foliato, beta-karoteno, molibdeno, kaj mangano, sed ĝia plej granda valoro estas kiel fonto de antioksidantaj fitonutraĵoj. La semoj ankaŭ estas manĝeblaj, kun kontraŭinflamaj kaj antibakteriaj ecoj.

Celerio havas moderan kvanton de sodio, ĉirkaŭ 35 mg. per tigo; se vi zorgas pri via sala konsumado vi ne devas eviti celerion sed vi devus konscii pri kvanto vi manĝas. Alergioj al celerio estas nekomunaj, sed ili povas esti precipe malmildaj.

Legu pli:
etikeda nutrada informo pri nekuirita celerio
etikeda nutrada informo pri kuirita celerio
Dr. Axe
World's Healthiest Foods

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

Saŭco de Celerio kaj Prunoj

1/2 taso hakita cepo
1 tigo celerio, maldike tranĉita
3 supkulero butero
3 tasoj freŝaj prunoj, sensemigitaj kaj tranĉiitaj en kvaronaj (aŭ abrikotoj aŭ grosoj)
salo kaj pipro laŭ gusto
2 tekuleroj petroselo, tondetita
sukero aŭ mielo laŭ gusto

Kuiru cepo kaj celerio en butero supre malalta varmego ĝis mola sed ne brunigita, ĉirkaŭ 5 minutoj. Aldonu prunojn kaj alĝustigu la spicojn. Kuiru ĝis frukto estas moligita kaj likvaĵo estas reduktita. Enmiksu petroselo kaj dolĉigu laŭ gusto. Servu kun porkaĵo, ŝafidaĵo, anasaĵo, aŭ fiŝaĵo.

Adaptita da Fruit fandango / Moya Clarke. Chartwell Books, c1994.
Mezuroj estas usonaj.

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

10.8.16

Faboj

indiĝena de: Norda Afriko kaj suda Azio
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): julio-aŭgusto

Faboj estas parencaj al pizoj. Kiel pizoj, la plantoj estas nitrogenaj fiksiloj kaj protektas kontraŭ erozio, ke faras ilin populara verda mulĉo. Ili povas manĝiĝi nekuiritaj, sed kuiri reduktas la eblecon de alergiaj reagoj. Ili aperas en Mediteranea kuirarto.

La kaŭzo ke faboj vidiĝas tiom malofte estas ke ili normale senŝeligiĝas plie forigitaj da la guŝoj; ĉiu fabo havas malmolajn haŭtojn ke nepre malplibonigas la fabojn krom se forigitaj. Aliflanke, post vi lernas fari ĝin, senŝeligiĝi fabojn estas bonega alternativo al triki kiel maniero de okupi viajn manojn dum vi spektas la televidilo aŭ babilas kun amikoj.
Kiel senŝeligiĝi fabojn
La rezonado kontraŭ senŝeligiĝi ilin, almenaŭ kiam ili estas malgrandaj kaj freŝaj

Ili havas multaj proteinon, magnezio, vitaminojn B1 kaj B6, vitaminon K, kalion, fosforon, foliaton, kupron, selenon, kaj zinkon. Ili protektas kontraŭ kora malsano, kancero, depresio (kvankam ĝi devus menciiĝi ke la tairamino ke ili havas danĝere ne kongrui kun la kontraŭdepresia medikamento monoamina oksidasa brimsanto), artrito, osteoporoso, kaj ili povas mildigi simptomojn de antaŭmenstrua sindromo. Ili ankaŭ havas multa da fero, sed ĝi ne estas la plej facile absorbita vario; aldoni kelkan viandon aŭ ian fonton de vitamino C povas helpi kun tiu. Ili estas natura fonto de levodopo, kiu uziĝas por kuraci parkinsonan morbon, kvankam esploroj de faboj kiel kuracilo sin estas havinta miksitajn rezultojn kaj levodopo sin misfunkciigas metabolon de vitamino B6 (alia kaŭzo por singardemo se vi havas problemojn kun depresion). Tamen, faboj estas kunligitaj al pezoperdo en kelkaj esploroj, kiu estas pli feliĉa novaĵo. Legu pli:
etikeda nutrada informo pri faboj
Seed Guides
The Guardian

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

Faboj de Vitelio

1 funto freŝaj favoj, forigitaj da la guŝoj kaj senŝeligitaj (se dezirita) 3/4-cola peco freŝa zingibra fadiko, senŝeligita kaj haketita 2 tekulero freŝa levistiko aŭ celeriaj folioj, haketita 1/2 tekulero pipro 3 kuiritaj ovaj flavoj 3 supkuleroj mielo (kun plia se dezirita) 2 supkuleroj fiŝsaŭco (via preferita anstataŭaĵo por garo kiel colatura di Alici, nuoc mam, aŭ nam pla) 5 fluidaj uncoj blanka vino 3 fluidaj uncoj blanka vina vinagro 1 supkuleroj olivoleo Kuiru fabojn en bolanta salita akvo ĝis teneraj, 4-6 minutoj; senakvigu kaj muelu. Muelu zingibron, levistikon, kaj pipron en pistujo; aldonu ovajn flavajn kaj daŭrigu ĝis ĝi faras glaran paston. Aldonu mielon kaj fiŝsaŭcon; miksu ĝis glata. Transloku al kaserolon, lavetanta la pistujo en la kaserolon kun la vino kaj vinagro. Aldonu oleon kaj boletigu singarde kelkaj minutoj. Unuigi kun la fabojn kaj rehejtu se estas necesa. Se dezirita, dolĉigu kun pli mielon. Recepto originale estas da De Re Coquinaria" (kompilita en la 4a aŭ 5a jarcento Komuna Erao kaj kutime aludiĝita por la suppzita aŭtoro, Apicius). Ĉi tiu versio estas adaptita da The Classical Cookbook / Andrew Dalby and Sally Grainger. J. Paul Getty Museum, 1996. ISBN: 0892363940 Mi kredas ke la mezuroj estas usonaj, sed ili povus esti anglaj.

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

3.8.16

Fenkolo

indiĝena de: Mediteranea regiono
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): malfrua somero-aŭtuno

Fenkolo, Foeniculum vulgare, estas membro da la Apiacoj familio, parenca al petroselo, karotoj, aneto, kaj koriandro. Ĝi plej ofte estas kuniĝita kun itala kuirarto, kvankam ĝi ankaŭ bona nure tranĉita kaj kuirita kun frititaj terpomoj. La fajnaj folioj estas klasika spico por bakita fiŝaĵo. Ĝi estas koniĝinta tiom da tempo, ĝi aperas en Grekaj mitoj, kuniĝita kun Dionizo kaj donacanta ĝia nomo al la Batalo de Maratono. Ĝia gusto estas simila al anizo, la gusto de nigra glicirizo, kaj iufoje superbazaroj nomos ĝin por tiu nomo. La bulbo, tigoj, kaj semoj tutaj havas kulinarajn aplikojn.

Fenkolo enhavas unikan miksaĵon de fitonutraĵoj ke funkcias kiel antioksidantoj kaj kontraŭinflamoj. Unu da ĉi tiuj, anetolo, ŝajnas preventi kanceron, kaj la vaporiĝema oleo kie ĝi koncentriĝas estas montriĝinta protekti la hepaton kontraŭ toksaj kemiaĵoj. Fenkolo ankaŭ estas bona fonto de vitamino C, fibro, foliato, kalio, molibdeno, mangano, kupro, fosforo, kalcio, pantotena acido, magnezio, fero, kaj njacino. Tradicia medicino uzas fenkolon por dispepsio, serpentaj mordoj, manĝaĝvenenumo, kaj gorĝdoloro. Ĝi havas antimikrobajn ecojn, apogas la supports the imunan sistemon, kaj fenkola eltiraĵo povas uziĝi ekstere kiel malseketigulo.

Legu pli:
etikeda nutrada informo pri nekuiritaj fenkolaj bulboj
World's Healthiest Foods
mercola.com

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

Rapida Fritetita Salmo kun Fenkolo

1 1/2 funtoj salma lumbaĵo, haŭto kaj ostoj forigitaj, tranĉi en 8 pecojn
salo kaj pipro laŭ gusto
1 supkulero + 1/4 taso kokaĵa aŭ legoma buljono
1 granda fenkola bulbo, maldike tranĉita
2 supkulero citrona suko

garnaĵo:
1 supkulero haketitaj verdaj fenkolaj folioj

Spicu salmon. Fritetu fenkolan bulbon en 1 supkulero buljono supre meza varmego 1 minuto, turnomovanta konstante. Aldonu restantan buljonon kaj citronan sukon, alĝustigu la spicojn, kaj metu salmon supre. Malaltigu varmegon al malalta; kuiru, kovrita, ĉirkaŭ 5 minutoj. Surŝutetu kun fenkolajn foliojn.

Adaptita da World's Healthiest Foods
Mezuroj estas usonaj.

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie

Verdaj fazeoloj kun fenkolo

3 tasoj verdaj fazeoloj, finoj forigitaj kaj rompitaj en polekso-longa pecoj
1/2 taso tranĉita fenkola bulbo
1/2 meza cepo, tranĉita
1 freŝa tomato, semoj forigitaj, tranĉita
2 supkuleroj freŝa citrona suko
1 supkulero olivoleo
salo kaj pipro laŭ gusto

Vaporkuiru fazeolojn kaj cepon ĉirkaŭ 3 minutoj; aldonu fenkolon. Vaporkuiru aliaj 2 minutoj. Senakvigu bone kaj skuu kun restantaj ingrediencoj.

Adaptita da World's Healthiest Foods
Mezuroj estas usonaj.

Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie