indiĝenaj de: Andoj
sezono (en la regiono de la Pugeta Golfo): malfrua somero-aŭtuno
Terpomoj estas membro da la solanacoj aŭ solana familio, parenca al tomatoj, melongenoj, kaj kapsikoj. La terpomujo produktos nemanĝeblan frukton simila al tomato, sed ĝia vera valoro estas subtera -- rikoltanta terpomojn estas iomete kiel eleriganta kaŝintan trezoron. Terpomoj ĝenerale rigardiĝas kiel maturaj terpomoj, ĝenerale pli grandaj kaj kun pli dika ŝelo, aŭ novaj terpomoj, kun pli maldika ŝelo ke kutime manĝiĝas.
Hispanaj eksploristoj alportis terpomojn hejme da Sudameriko en la 16a jarcento, uzanta ilin por preventi skorbuton dum vojaĝoj. Ili akceptiĝis malrapide en Eŭropo; multaj personoj rigardis ilin kun suspekto ĉar ili estis parenca a solano kaj havis la reputacion de kaŭzi lepron. En la 18a jarcento, franca agronomo nomata Parmentier kaj membro de la Reĝa Societo de Londono nomata Grafo Rumford inventis planojn por vulgarigi terpomojn, inkluzive la invento de terpoma kaĉo kaj kaĉo de terpomoj, hordeo, pizoj, kaj vinagro, ambaŭ celitaj por maski la legomon. Irlandaj enmigrantoj eble alportis la terpomon al usono en la frua 18a jarcento, sed ĝi ne akceptiĝis ĉi tie ĝis la jardeko 1880.
Ni rigardas terpomojn kiel ne tre sana elekto, sed plej da la problemo estas la graso en ke la terpomfingroj aŭ terpimflokoj kuiriĝas kaj la sortimento de grasoj kaj salo ke ni aldonas al ili. Simplaj bolitaj aŭ rostitaj terpomoj -- bona terpoma supo, ekzemple -- fakte estas kelke sanaj.
Terpomoj havas pli kalion ol bananoj, proteino de tre kompleta kaj facile digestiĝita speco, fibro, kaj vitaminoj B6 kaj C. Ili ankaŭ enhavas multa da antioksidantojn; ruĝaj kaj purpuraj terpomoj havas multa da antocjaninojn kaj karotenoidoj estas pli abunda en flavaj kaj ruĝaj terpomoj. Ankaŭ ili provizas vitaminon B1, feron, magnezion, kaj fosforon. Ili ankaŭ enhavas specialan varion de amelo ke ne facile digestiĝas en la malgranda intesto kaj tiel profitas la kojlon kaj apogas tiuj probiotikaj bakterioj ke profitas la digeston.
Evitu terpomojn kun ŝosoj kaj tiuj kun verdeta koloro; ili enhavas solaninon, toksa alkaloido kaŭzita por ekspono al sunradio. Konservu terpomojn en malvarma, seka, malluma loko, aparta da cepoj (ambaŭ eligas gasojn ke estas malbonoj por la alia), en papera aŭ ŝtofa sako. Lavu ilin nur kiam vi estas preta por uzi ilin. Frostigi terpomojn, kuiritaj aŭ nekuiritaj, ne rekomendiĝas.
Legu pli:
etikeda nutrada informo pri nekuiritaj terpomoj
etikeda nutrada informo pri kuiritaj terpomoj
World's Healthiest Foods
Washington State Potato Commission
Ĉi tiu estas traduko de mia artikoleto en la blogo de la Farmista Bazaro de Tumwater.
Angla versio ankaŭ havebla en Food Bank Foodie
